CLUB DE CIENCIAS
MEMORIA
DO PROGRAMA DE INNOVACIÓN EDUCATIVA 2017/18
I.E.S. PRIMEIRO DE MARZO
BAIONA
1.
Introdución
O interese do alumnado polos estudos de Ciencias e Matemáticas vense
reducindo nos últimos anos de xeito xeral en toda a UE (informe Rocard). Tamén,
a nivel do noso centro educativo, levamos recollendo como ano tras ano, o
alumando relaciona estas temáticas como "algo difícil" e decide
descartase das materias vencelladas en canto ten oportunidade (en especial dende 4º da ESO).
Así, nos bacharelatos científicos detectamos este
abandono temperá das ciencias, que ligado a un baixo rendemento académico, fai
que os resultados sexan moi mellorables.
Con esta iniciativa, recollida en forma de Programa de Innovación Educativa: Club de Ciencia, pretendeuse
incentivar o interese pola ciencia no noso alumnado, e mellorar así a súa
predisposición para estudala e con iso unha mellora no rendemento académico e a
atención a propia diversidade.
Consideramos especialmente importante o desenvolvemento temperá destas
actitudes científicas, polo que o noso proxecto céntrase sobre todo na ESO e,
en menor medida, no primeiro curso de bacharelato. Contamos con experiencias
previas, como a visita a Galiciencia
(Ourense) en 2016 e as actividades desenvolvidas dentro do Contrato Programa
2016-2017: modalidade 5: Mellora do nivel de coñecementos para acadar a
excelencia académica, onde comezou o percorrido do noso Club de Ciencias do Centro. Nesta experiencia contabamos tamén coa
experiencia previa do Club de Lectura
que xunto coa Dinamización da Biblioteca
escolar, leva dado moi bos resultados.
A consolidación do Club de Ciencias dentro da presente
convocatoria e coa súa , renovación automática para o vindeiro curso 2018-2019
(convocatoria do 8 de xuño de 2018) conséguese unha consolidación do proxecto
no noso centro educativo. Isto permite darlle un soporte físico (un tempo e un
lugar) para desenvolver o interese pola ciencia no noso alumnado, pois
entendemos que un proxecto científico non se pode desenvolver axeitadamente dentro
das clases ordinarias dunha materia e mesmo dun curso académico (pouco
flexibles e con grande diversidade de intereses no alumnado).
3.
Actividades
realizadas polo alumnado participante
3.1.
Alumnado
participante
Na seguinte táboa resumo indicamos a evolución da
participación do alumnado no Club de Ciencia, ao longo do curso académico.
Indícase o total de alumnas e alumnos por nivel educativo ao final de cada
avaliación.
ENSINANZA
|
NIVEL EDUCATIVO
|
No proxecto
|
Alumnado 1ª aval
|
Alumnado 2ª aval
|
Alumnado 3ª aval
|
ESO
|
1º
|
15
|
16
|
16
|
13
|
2º
|
13
|
13
|
13
|
13
|
|
3º
|
8
|
8
|
3
|
3
|
|
4º
|
8
|
9
|
8
|
8
|
|
BACHARELATO*
|
1º
|
4
|
12
|
4
|
1
|
TOTAL
|
368
|
48
|
58
|
44
|
38
|
% alumnado participante*
|
13 %
|
16 %
|
12 %
|
10 %
|
*Porcentaxe respecto do total de
alumnado convocado do centro: 368 alumnas e alumnos.
Como pode verse ao longo do curso produciuse un
aumento do alumnado inscrito na primeira avaliación, e foi diminuído
especialmente a partir da segunda metade da 2ª Foi especialmente revelador o
abandono case que total do alumnado de 1º de bacharelato, que foi incapaz de
xestionar as actividades do Club co desenvolvemento do curso.
Salientar tamén, que parte do alumnado que
participou activamente no Club non chegou a desenvolver na súa totalidade o
proxecto escollido (tal e como se indica no respectivo apartado).
3.2.
Actividades
realizadas
A continuación recóllense cronoloxicamente as
actividades realizadas, indicándose unha pequena sinopse de cada unha e as
fases do proxecto coas que se corresponden.
FASE 1. QUE É O CLUB DE CIENCIAS?
FASE 2. INVESTIGAMOS
FASE 3. INCUBADORA DE PROXECTOS
FASE 4. DIVULGAMOS
-Reunións previas informativas:
setembro-novembro de 2017. FASE 1. Como se indicou na
solicitude do proxecto, esta actividade xa foi iniciada durante o periodo de solicitude
e resolución do Club de Ciencias posto que se demorou bastante a resolución
definitiva (21 de decembro de 2017).
O
alumnado foi informado nas clases sobre o que é un Club de Ciencias e logo da
sondaxe de interese (número aproximado de participantes) convocouse á primeira
reunión.
Tamén
se procedeu á información do programa a
toda a comunidade educativa, a súa aprobación no Claustro do profesorado
(25/09/2017) e no Consello Escolar (27/09/2017). Asemade, comunicouse tanto a
súa resolución favorable como a renovación automática Claustro do profesorado
(29/06/2018) e Consello Escolar (29/06/2018).
Tal
e como se recolle no proxecto e, dado que implica actuacións fóra do horario
lectivo, esixiuselle a todo o alumnado unha autorización
por parte dos pais/nais/titores legais para participaren no Club e elaborada
para tal efecto.
-Luns, 4 de decembro de 2017,
de 14:30 a 16:00: 1ª Reunión do Club de Ciencia. FASE 1 A índa que non se publicara a
resolución definitiva, previa consulta á Consellería do estado de trámite,
procedeuse a reunión informativa do Club de Ciencias e a entrega de autorizacións.
Proxectouse unha presentación do proxecto (presentación)
e propostas de actividades concretas para Matemáticas,
Tecnoloxía e Bioloxía e Xeoloxía.
[Lugar: Salón de actos].
-Luns, 22 de xaneiro de 2018
de 14:30 a 16:00. 2ª Reunión do Club de Ciencia FASE 1 Xa formalizada a
concesión, procedeuse a unha reunión estimuladora para ilustrar diferentes
propostas axeitadas. Deuse a coñecer o modelo de proxecto a realizar (modelo).
Facilitouse unha proposta de proxectos axeitados realizada polo profesorado
(proposta). [Lugar: Salón de actos, Laboratorio Bioloxía, Taller Tecnoloxía e Biblioteca].
-Luns, 29 de xaneiro de 2018
de 14:30 a 16:00. Obradoiro de Xenética
Humana. FASE 2 Convocouse
ao alumnado de 4º da ESO e Primeiro de Bacharelato a un Obradoiro de Xenética,
onde realizaron unha serie de experiencias relacionadas con ADN e xenética
humana como exemplos enriquecedores de . [Lugar: Laboratorio Bioloxía].
-Luns, 26 de febreiro 2018 de
14:30 a 16:00. 3ª Reunión do Club de Ciencia. Traballamos
no noso proxecto I. . FASE 3 Xa escollido o proxecto,
o alumnado repartido cos profesores supervisores, incician a procura de
información para a súa investigación, consultan bibliografía na rede e elaboran
un pequeno guión do proceso a seguir (segundo o modelo de indagación científica
facilitado. [Lugar: Laboratorio Bioloxía, Taller Tecnoloxía e Biblioteca].
-Luns, 12 de marzo de 2018 de
14:30 a 16:00. 4ª Reunión do Club de Ciencia. Traballamos
no noso proxecto II. . FASE 3 Continúan a traballar nos respectivos proxectos.
Elaboran a petición de material. Co gallo do día da muller traballadora, nesa
semana procedeuse á exposición
na biblioteca do centro dunha serie de paneis sobre mulleres científicas
salientables nos diferentes eidos (Matemáticas, Ciencias
Naturais e Tecnoloxía, ademais da complexidade do sexo, o xénero e a identidade
sexual na nosa especie) cedidos polo CPI Manuel Padín Truiteiro e xerados
dentro do Plan Valora Igualdade 2007. FASE 4. O alumnado que así o quixo, visitou a biblioteca para
ver a exposición. [Lugar: Laboratorio Bioloxía, Taller Tecnoloxía e Biblioteca].
-Luns, 23 de marzo de 2018 de
16:10 a 17:50. 5ª Reunión do Club de Ciencia. Charla
con científicas e científicos. . FASE 2 Alumnado
Club de Ciencias e 1º de Bach Científico Tecnolóxico. Convidados: Leandro
Alejano (Enxeñeiro de Minas), Manuel Pombal (Biólogo) e Julia Serra (Física).
Investigadores da Universidade de Vigo. [Lugar: Salón de Actos].
-Mércores, 25 de marzo de 2018 de 9:200 a 13:10. Museo Científico Itinerante Ciencia en Movemento. . FASE 2 Actividade o
alumnado de 1º da ESO. [Lugar: Salón de Actos].
-Venres, 28 de abril de 2018. Participación de alumnado do Club de Ciencia
de 2º da ESO no Día do Libro. . FASE 4 Representación da obriña de
teatro María a
Xudía, realizada con Seccións Bilingües de 2º da ESO, baixo a
dirección e supervisións dos profesores implicados (Natalia Regueiro Leis e
Marcos Lago Álvarez). [Lugar: Patio do Centro].
-Luns, 30 de abril de 2018. de
16:10 a 17:50. 6ª Reunión do Club de Ciencia. Science Talk. . FASE 4 Estado de desenvolvemento dos proxectos. O alumando do
Club de Ciencia expuxo o estado no que se topaban os respectivos proxectos.
Cada grupo/equipo indicou en que consistía o proxecto científico que estaban a
levar a cabo e as principais incidencias [Lugar: Biblioteca].
-Xoves, 10 de maio de 2018 de
14:00 a 19:00. Visita a Galiciencia. . FASE 2 O alumnado do Club de
Ciencia visitou a exposición de proxectos científicos de Galiciencia
2018 [Lugar: Tecnópole, Ourense].
-Luns, 28 de maio de 2018 de
14:30 a 16:00. 7ª Reunión do Club de Ciencia. Redactamos o noso informe I. . FASE 4 Reunión na aula de
informática do centro co alumnado do Club de Ciencia para a redacción do
informe de proxecto segundo o modelo proporcionado. [Lugar: Aula de
Informática].
-Luns, 4 de xuño de 2018 de
8:30 a 17:50. Visita ao Museos
científicos de A Coruña (Casa das Ciencias e Domus). . FASE 2 [Lugar:
A Coruña]
-Mércores, 6 de xuño de 2018. Xornada de Acollida. . FASE 4 O alumnado dos centros
adscritos participou dos proxectos e actividades do Club de Ciencia, a cargo de
alumnado do Club de 2º da ESO. [Lugar: Laboratorios de Bioloxía e Xeoloxia e
Física e Química]
-Luns, 11 de
xuño de 2018 de 14:30 a 16:00. 8ª Reunión do Club de Ciencia. Redactamos o noso informe II. . FASE 4 Ante a necesidade observada no noso alumnado, procedeuse
a unha 2ª reunión na aula de informática do centro co alumnado do Club de
Ciencia para avanzar na redacción do informe de proxecto segundo o modelo
proporcionado. [Lugar: Aula de Informática]
-Vindeiro setembro/outubro de
2018 [PENDENTE REALIZACIÓN]. . FASE 4 Procederase a exposición dos proxectos realizados
polo alumnado do Club de Ciencia e a mención (premio) dos mellores. Valorarase,
se procede, a pertinencia do envío dos mellores a seguinte convocatoria de
Galiciencia. [Lugar: por concretar]
*Tarefas semanais en horario
de recreo (de 11:00 a 11:30). . FASE 3 Dende o mes de xaneiro o alumnado, previa petición,
empregou os espazos do centro (Laboratorios, Taller, Departamentos e
Biblioteca) coa supervisión do profesor encargado do proxecto. A ocupación foi
especialmente intensa nos meses de maio e xuño.
As actividades máis salientables aparecen
resumidas en fotos no vídeo resumo
3.3.
Os proxectos
científicos
A continuación recóllense os proxectos do Club de Ciencia
que foron asignados. De cada un deles indícase o estado actual do mesmo, e de
aqueles que se iniciaron a link o documento aparece sobre o título. Para cada
nivel educativo, indicase unha listaxe do alumnado participante, en gris
aqueles que non remataron as tarefas na terceira avaliación.
COMPOÑENTES
|
TÍTULO PROXECTO
|
ESTADO
|
Ruth e Xiana
|
|
REMATADO
|
Eva Rguez e Alba Lijó
|
REMATADO
|
|
Marcos
|
|
REMATADO
|
Candela e Laura Glez
|
Observacións: As
alumnas realizaron a investigación exhaustiva, sen embargo perderon todas as
anotacións, polo que resultou imposible chegar a conclusións..
|
INICIADO
|
Brandán Díez
|
Observacións: O alumno
chegou a fase de Science Talk, pero foi incapaz de recoller ningunha achega
por escrito..
|
ABANDONADO
|
Nicolás e Alex
|
|
INICIADO
|
Noelia Vilar e Lara Otero
|
|
REMATADO
|
Sheila e Yanira
|
Bioloxía: Criamos triops
Observacións: Aínda que
se realizou a compra do material e as primeiras probas, non naceron as larvas
de dúas partidas distintas, polo que tivemos que desbotar este proxecto e
substituílo polo seguinte..
|
DESCARTADO
|
Sheila e Yanira
|
|
REMATADO
|
Claudia e Nerea Dguez
|
Observacións: Aínda que
se realizou a compra de material e as primeiras probas, o alumnado foi
incapaz de xestionar o horario e realizar un mínimo para iniciar o estudo.
|
ABANDONADO
|
COMPOÑENTES
|
TÍTULO PROXECTO
|
ESTADO
|
María
Baqueiro e Anaís Comesaña
|
REMATADO
|
|
María
Baqueiro, Anaís Comesaña e Carlota Santiago
|
REMATADO
|
|
Carlota
Santiago, Sara Vilar e Aldara Álvarez
|
Observacións: O proceso
está moi avanzado, aínda que falta rematar o produto final..
|
INCIADO
|
Carlota
Mondelo e Concepción Domínguez
|
Observacións: Quédalles
por rematar as conclusións..
|
INICIADO
|
Brais
Suárez, Anxo Aldea e Rubén Gómez
|
Observacións: O deseño
e construción do armario está completado. Decidiuse adiar a sementeira pola
falla de tempo..
|
INICIADO
|
Xandre
Álvarez, Rubén Rodríguez e Diego Miranda
|
REMATADO
|
COMPOÑENTES
|
TÍTULO PROXECTO
|
ESTADO
|
Ana
Lucía Araújo, Daniel Robledo, María Méndez e Sandra Patricia Alonso
|
REMATADO
|
|
Raúl e Martín
|
Bioloxía: Mini ecosistemas
nunha botella.
Observacións: Resultou
fallido o primeiro intento deste proxecto e ademais ao valorar o tempo
preciso, desbotouse e substituíuse polo seguinte..
|
DESCARTADO
|
Raúl e Martín
|
Observacións: Atópase
bastante avanzado, esperarán ao comezo do novo curso para realizar as
medicións pendentes..
|
INICIADO
|
COMPOÑENTES
|
TÍTULO PROXECTO
|
ESTADO
|
Ana
Lucía Araújo, Daniel Robledo, María Méndez e Sandra Patricia Alonso
|
|
REMATADO
|
Paola di Pietro
|
Observacións: Aínda que
se realizou o deseño das flores con toda seguridade a alumna non poderá
rematar o proxecto no vindeiro curso por non estar no centro..
|
INICIADO
|
Lois Vázquez e Marcos Pombal
|
Observacións: Aínda que
se realizou a compra de material e as primeiras probas, o alumnado foi
incapaz de xestionar o horario e realizar un mínimo para iniciar o estudo.
|
INICIADO
|
Cédric Daumas e Andy Barcia
|
REMATADO
|
COMPOÑENTES
|
TÍTULO PROXECTO
|
ESTADO
|
Ángel Cabrita
|
Bioloxía:
Plantas raras: carnívoras
|
DESCARTADO
|
Ángel Cabrita
|
Bioloxía: Condicións
de cría de grilos
Observacións: Aínda que
se realizou a compra de material e as primeiras probas, o alumno foi incapaz
de xestionar o horario e realizar un mínimo para iniciar o estudo.
|
INICIADO
|
Jose Manuel Gómez
|
Tardígrados:
test de supervivencia.
Observacións: O alumno
chegou ata a fase de Science Talk, pero non deixou constancia escrita da súa particiapación..
|
INICIADO
|
Verónica Lago e Miriam Rouco
|
Bioloxía e
Química: Creación de tiras indicadoras de pH con zume de lombarda.
|
NON INICIADO
|
Gustavo López e Jose María Mur
|
Bioloxía:
Rexeneración vexetal: estudo da capacidade mínima de rexeneración da famosa
invasora Tradescantia.
|
NON INICIADO
|
Cristina Santos e Diego Durán
|
Bioloxía:
Como aceleramos ou reducimos a maduración dunha froita?
|
NON INICIADO
|
Gustavo López e Jose María Mur
|
Bioloxía:
Plant-kenstein? Creación de vexetais novos enxertando partes compatibles.
|
NON INICIADO
|
Claudia Mariño e Carolina Cedeira
|
Tecnoloxía:
creamos unha lámpada de lava.
|
NON INICIADO
|
Foi moi chamativo o abandono de proxectos por
parte deste grupo, factor a ter moi en conta para novas edicións do Club de
Ciencia.
4.
Visibilización das
actividades
A divulgación do proxecto realizouse especialmente
a través da páxina web do centro
e dun blog do Club de Ciencias (http://clubciencias-primeirodemarzo.blogspot.com.es/).
Ademais dos anuncios pertinentes, elaborouse un video final resumo das
actividades do Club.
Durante
o curso, e para manter informado ao alumando, procedeuse a confección de
cartaces chamatvos para avisar dos principais acontecementos relacionados coas
actividades do Club de Ciencia e rotulacións co emblema nos espazos habilitados
para as actividades.
5.
Conclusións
5.1.
Valoración das
actuacións desenvolvidas e dos resultados acadados
Para avaliar os resultados fíxose preciso a
elaboración dunha enquisa para o profesorado, e
a través dos informes de proxecto no caso do alumnado.
En relación ás actividades propostas, realizáronse
na súa totalidade. Aínda que moitos proxectos de investigación non están
concluídos, cando menos na fase de redacción e elaboración de conclusións. Podemos
salientar unha elevada participación nas xornadas de presentación do Club de
Ciencias, nas saídas propostas e mesmo nas exposicións de mostras (xornadas de
acollida). Como xa se indicou, houbo un marcado fracaso nos proxectos de 1º de
Bacharelato, nivel no que non deron concluído ningún. Tamén chama a atención a
pouca participación de 3º da ESO, caso xa detectado no pasado curso co Contrato
Programa (en 2º da ESO).
5.2.
Propostas de
mellora:
O factor tempo foi un dos grandes
inconvenientes detectados. Cómpre dilatar no tempo as actuacións, en especial o
seguimento de proxectos e moi especialmente a redacción dos informes. Esta
última actividade é sen dúbida a que máis tempo necesita.
Por outra banda, e a teor da irregularidade de certos grupos, faise preciso
unha maior insistencia no alumnado para facilitar a participación e seguimento
nos proxectos científicos (maior andamiaxe).
No caso concreto de 1º de bacharelato, cómpre valorar se ofertarlle esta
actividade a teor dos resultados obtidos. Dicir que malia non ten producido
ningún informe, o seguimento das actividades foi moi correcto.
No referido as actividades do Club, indicar a valoración moi positiva da
Charla con Científicas e Científicos e o Science Talk, do que claramente se fai
máis que preciso aumentar o número de sesións. Das saídas cómpre valorar a
proporción de tempo investido no desprazamento e o tempo da propia actividade,
pois nalgúns casos como na Visita aos Museos de A Coruña, o tempo de desprazamento
superou con creces a propia estancia.
Respecto da dotación orzamentaria, indicar que o prazo para executar o seu
gasto foi moi limitado, o que conduciu a investir os fondos en actividades que
con máis antelación poderían ser mellorables ou substituíbles.
5.3.
Observacións.
Para a nosa
sorpresa, o propio alumnado amosou un gran interese en dispor de sesións de
recreo e do medio día para quedar e realizar experimentos. O ambiente
conseguido foi moi integrador e participativo, tendo o alumnado liberdade para
agruparse, aportar ás súas ideas e ofrecéndoselle flexibilidade horaria para
evitar incidencias negativas sobre as actividades lectivas ordinarias.
5.4.
Conclusións.
O profesorado implicado nas actividades e o equipo directivo, amosa a súa
satisfacción polos resultados do Club de Ciencia no noso centro educativo.
Por unha parte, xerouse unha dinámica de traballo, parella ao Club de
Lectura, que valoramos moi positivamente como promotora dunha notable mellora
no desenvolvemento temperá ou mantemento das inquedanzas científicas no noso
alumnado.
Por outra banda, atendemos á diversidade do noso alumando, en especial a
aqueles cun maior interese na ciencia e na experimentación, cunha gran interese
por aprender e afondar en coñecementos e sobre todo habilidades, que na clase
ordinaria non se pode realizar.
Como se recolle na enquisa avaliativa, o grao de satisfacción e alto ou moi
alto, e a intención de repetir no Club por parte do profesorado e do alumnado é
unánime.
Quédanos o reto de rematar os proxectos ao inicio do vindeiro curso e
difundir o resultado final. A renovación automática do Club de Ciencia por
parte da Consellería supón un afianzamento e unha continuidade garantida.